Gorinchem

Toespraak locoburgemeester Eva Dansen op 4 mei 2016 in de Grote  Kerk te Gorinchem.

Als de vrijheid op de proef wordt gesteld moeten we haar steviger omarmen. Dat is niet altijd even makkelijk.

De Duits-Nederlandse schrijver en psychiater Hans Keilson schreef over de verleiding om de haat van de ander klakkeloos te beantwoorden. Hij wist waar hij het over had, hij verloor zijn beide ouders in Auschwitz en 
zei daarover: "Voordat je het weet, laat ook jij je haat de vrije teugel. En word je tenslotte gelijk aan wie eerst je agressor was. Sluipenderwijs ruil je humaniteit in voor wraaklust. Omdat een ánder een onderscheid maakte tussen rassen en groepen, en jou als vijand aanwees." 

50 miljoen mensen op de vlucht 

Het is een bespiegeling die vandaag weer actueel is. Veel mensen maken zich zorgen over de grote stroom vluchtelingen die in Europa, Nederland en in Gorinchem een veilig heenkomen zoeken. Het aantal mensen op de 
vlucht is sinds de Tweede Wereldoorlog voor het eerst weer boven de vijftig miljoen. Wat een geluk hebben wij, dat we hier leven en kunnen genieten van vrijheid. De vraag is: heeft een ander daar minder recht op? Omdat hij toevallig in een land geboren is waar groeperingen actief zijn die de vrijheid van andersdenkenden inperken, met vreselijke wreedheden als pressiemiddel. Die wreedheden maken dat velen het angstig vinden vluchtelingen te omarmen. Want halen we de woede van de agressor niet over ons heen door hen die daarvoor op de vlucht zijn binnen te halen en te omarmen? 

Vergroten door te delen 

Kunnen wij ons over de angst heen zetten om onze eigen ovrijheid te verliezen? Is niet zozeer ons land maar ons hart, groot genoeg? Durven wij het aan om zij die gevlucht zijn ook die vrijheid te bieden? Worden we daar nu juist zwakker van of sterker? Verliezen we onze vrijheid of vergroten we die juist door deze te delen? 

Tweede Wereldoorlog en het Vluchtelingenverdrag 

Vandaag, op 4 mei, herdenken we de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Maar we herdenken ook alle slachtoffers van oorlogsgeweld sindsdien. We staan erbij stil dat sinds 1945 de wereld nog geen dag vrij is geweest van oorlog. In het licht van de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog heeft de internationale gemeenschap besloten dat geen enkel mens meer verstoken mag blijven van 'het recht om rechten te hebben'. De 
Universele Verklaring van de Rechten van de Mens werd aangenomen in 1948, samen met het Vluchtelingenverdrag in 1951. 

Vrijheid delen 

Ik wil een voorbeeld geven uit de oorlog die ons de vrijheid, tijdelijk, heeft ontnomen. In 1939 vertrok de boot st. Louis uit Hamburg met aan boord bijna duizend Joodse opvarenden. Zij zochten naar een land dat hen 
asiel en een toekomst wilde geven, buiten het bereik van het naziregime. Cuba weigerde hen, Amerika ook, en daarna Canada, Paraguay, Colombia en Argentinië. Het schip keerde uiteindelijk noodgedwongen terug naar 
Europa. Na de oorlog bleek dat van de teruggekeerde passagiers minstens 250 zijn omgekomen of vermoord in een concentratie- of vernietigingskamp. 

Met de kennis van nu denken we snel "hoe heeft dat kunnen  gebeuren?" Hoe onmenselijk is het om deze de deur te wijzen? We weten nu immers dat er 6 miljoen  Joden zijn vermoord. Het lot van de 1.000 Joodse  opvarenden werd bezegeld door de angst om vrijheid te delen. Dat is een gevoel dat steeds sterker wordt in Europa, in Nederland. Onze herinneringen aan deze historische les beginner blijkbaar te vervagen.  

Gorinchem omarmt vrijheid 

Ik ben er trots op dat Gorinchem er wél voor heeft gekozen 300 vluchtelingen een veilig heenkomen te  bieden. Dat wij Gorcumers deze vrijheid wél willen delen. En dat kunnen we goed ook. Ik sprak deze week nog enkele bewoners van de opvang in het voormalige Belastingkantoor. Daar had ik hele warme gesprekken met dankbare mensen. Dankbaar omdat wij hen veiligheid en rust kunnen bieden, iets wat sommige kinderen hun hele leven nog niet hebben gekend. Ik ben er trots op dat deze kinderen kunnen leven in vrijheid in plaats van leven in angst. 

Ik ben het dan ook van harte eens met het thema dat dit jaar gekozen is door het Nationaal Comité 4/5 mei. Als de vrijheid op de proef wordt gesteld moeten we haar nog steviger omarmen!