Gorinchem

Op 13 november 2007 werd tijdens de raadsbijeenkomst een presentatie gehouden door Dick Rumpff van de gemeente Gorinchem over "aardwarmte". En dan ook nog over de mogelijkheden die aardwarmte aan Gorinchem zou bieden.We gingen er dan ook maar eens voor zitten.

De heer Rumpff hield een uitvoerig en duidelijk betoog over aardwarmte of wel geothermische energie.
Aardwarmte is energie die onttrokken wordt uit de aardkorst. Die energie ontstaat door radioactiviteit in de kern van de aarde. De hoeveelheid aardwarmte is enorm. De buitenste zes kilometer van de aardkorst bevat thermische energie die overeenkomt met vijftigduizend keer de energie van alle olie- en gasvoorraden in de wereld. Alhoewel de aarde zeer langzaam afkoelt, is de voorraad als onuitputtelijk te beschouwen. Aardwarmte is daarom een vorm van duurzame energie.

Vanaf het aardoppervlak neemt de temperatuur met toenemende diepte toe. Afhankelijk van de opbouw van de ondergrond bedraagt de toename ca. 30 °C per kilometer. Op een landkaart zagen we hoe de temperatuur verloopt in Nederland op 3 km diepte. Om gebruik te kunnen maken van deze warmte dient er op die diepte een watervoerende laag te zijn. In Nederland is de temperatuur van deze warmte te laag voor elektriciteitsproductie, maar de warmte kan wel gebruikt worden voor bijvoorbeeld verwarming van gebouwen of kassen. En wat blijkt, de laag onder Gorinchem voldoet aan deze voorwaarden. Zelfs kan met extra investeringen in turbines en generatoren elektriciteit worden opgewekt.

Een watervoerende laag (aquifer) zoals onder Gorinchem aanwezig bestaat uit poreus gesteente of zand(steen); stroming van het aanwezige water is goed mogelijk. Om energie op te wekken, worden in de buurt van een warmte-afnemer twee putten geboord waarvan de uiteinden in de watervoerende laag zo’n 1,2 tot 1,5 km uit elkaar liggen. Warm water van ca. 95 °C wordt opgepompt. De warmte wordt via een warmtewisselaar aan het warmtegebruiksnet van bijvoorbeeld een grote energieverbruiker (bedrijf) of energieverbruikers (woningen) overgedragen.

Het afgekoelde water wordt via de andere boorput teruggepompt in de watervoerende laag. Omdat de aanvulling van warmte uit de aardkern veel tijd vergt, raakt de warmtebron na zo’n dertig jaar afgekoeld.

De opbrengst van een aardwarmtebron is afhankelijk van de boordiepte en van de temperatuur die de watervoerende laag op die diepte heeft.
Daarnaast speelt ook de hoeveelheid (warm) water een rol die onttrokken kan worden. Als de watervoerende laag relatief goed doorlatend is, kan het debiet (hoeveelheid water per tijdseenheid) groot zijn. Dit betekent dat er veel energie uit zo'n 'put' is te halen. Is de laag minder poreus dan is het te onttrekken vermogen evenredig kleiner.

Ondanks de mogelijkheden die er ook zijn in Nederland, zijn op dit moment slechts enkele projecten gerealiseerd. Een typisch Nederlands project zou bestaan uit twee boorputten die op 1,5 km van elkaar af liggen; op 2,5 km diepte wordt per uur 250.000 liter water van circa 95°C opgepompt. Het thermisch vermogen daarvan bedraagt ongeveer 15 MWth. De energie-opbrengst van zo’n project komt overeen met het gasverbruik voor verwarmingsdoeleinden van 4.200 huishoudens.

De aardwarmte-put kan het beste in de buurt liggen van een warmte-afnemer. De reden hiervoor is dat transport van warm water met verliezen gepaard gaat, zoals pompenergie. In het bovenstaande typische voorbeeld is een warmte-afnemer een woonwijk, een bedrijventerrein of een groep tuinbouwkassen.

Afgezien van de pompenergie verbruikt een aardwarmte-installatie geen energie. De gewonnen aardwarmte kan ingezet worden voor verwarmingsdoeleinden en vervangt dus nagenoeg volledig de inzet van fossiele brandstoffen.

Stand van zaken in Nederland
Voor warmte- en/of elektriciteitsproductie vindt nog geen directe benutting van aardwarmte plaats. Dit heeft vooral te maken met de grote investeringsrisico’s die verbonden zijn aan het gebruik van aardwarmte.

Net als bij olie- en gaswinning valt voor een boring niet met absolute zekerheid te voorspellen wat de energie-opbrengst van het geothermisch aquifer zal zijn. Op dit moment zijn wel enkele projecten in een voorbereidende fase.

De informatieve uiteenzetting van dhr. Rumpff had als doel het informeren van de gemeenteraad over deze gang van zaken en het verkrijgen van een budget om door te gaan met het onderzoek naar de mogelijkheden van - en onder Gorinchem. Dit onderzoek beperkt zich momenteel nog tot het zgn 'desktop'onderzoek. De kosten voor een onderzoek tot een daadwerkelijke proefboring bedragen ca. 50.000 euro. De gemeenteraad van Gorinchem heeft met dergelijk onderzoek geen probleem.

Mocht blijken dat na dit onderzoek in Gorinchem daadwerkelijk kan worden gestart met boringen en exploitatie dan zal er tussen de 20 en 50 miljoen moeten worden geïnvesteerd. Dat gaat Gorinchem boven de pet. Dan moeten andere investeerders mee gaan doen. Maar Gorinchem zal er dan de revenuen van kunnen krijgen. Gedacht wordt dan b.v. aan een echt duurzaam industrieterrein Gorinchem Noord. Hier zou men dan b.v. kunnen gaan exploiteren en de opgewekte energie gebruiken voor het industrieterrein. Een terugverdientijd van 5 -15 jaar lijkt dan mogelijk. Echter zover is het nu helaas nog lang niet.